Er bestaan drie bekende methodes om problemen op te lossen:
Conservatisme
Conservatisme is de methode van de traditionalisten en de bewakers van de tradities. Ze wordt gebruikt door een leider die die de maatschappij bewaakt, die fenomenen bewaart met zijn/haar hele wezen. Ook al herkent hij/zij het bijgeloof in de maatschappij, toch bewaart hij/zij het omwille van zijn/haar belangrijke rol als beschermer.
De logica van de conservatieven is de volgende: als we de gewoontes uit het verleden veranderen, dan is dat alsof we een boom scheiden van zijn wortels. De sociale verhoudingen die in die gewoontes bewaard werden, zijn met de het lichaam maatschappij verbonden als een zenuwstelsel. Die maatschappij zou ten prooi kunnen vallen aan vreselijke problemen en zo in ernstig gevaar kunnen komen.
Het is precies daardoor dat revoluties, onvrede, verwarring en dictaturen ontstaan. Ze zijn onlosmakelijk met mekaar verbonden. Overhaast de wortels van de maatschappelijke, culturele en traditionele fenomenen uitrukken in een revolutie, doet in de maatschappij een plotse leegte ontstaan. De gevolgen van die leegte worden duidelijk wanneer de revolutie voorbij is.
Revolutie
De revolutie is de methode van een leider die snel en onoplettend de wortels van fenomenen uittrekt, omdat ze gebaseerd zijn op oud bijgeloof en daardoor rot en reactionair zijn.
De revolutionair redeneert als volgt: Door ouderwetse gewoontes vol te houden, blijft de maatschappij ouderwets. Ze blijft hangen in het verleden. Zo blijven we ter plaatse trappelen. Een revolutionaire leider zegt dus dat we komaf moeten maken met alle vormen en gewoontes uit het verleden, die als kettingen rond onze handen, onze voeten, onze geest, onze gedachten, onze wil en onze wereldbeschouwing hangen. We moeten in een keer met dat alles breken. Al onze banden met het verleden moeten verbroken worden, ook als deze niets met onderdrukking te maken hadden en alleen maar gebaseerd waren op onschuldige gewoontes. Nieuwe regels moeten in de plaats komen. Als dat nit gebeurt, dan blijft de maatschappij achterlijk, fanatiek, gekluisterd aan het verleden.
Reformisme
Reformisme is een methode die die aangewend wordt door een persoon die gelooft in het langzaam en stapsgewijs veranderen van de traditie. Zo iemand legt de funderingen ovor een langzame verandering van de maatschappij. Dit is een middenweg tussen de twee vorige.
De redenering achter het reformisme is even zwak als deze achter de twee vorige methodes. Hij/zij kiest een derde weg en gelooft dat veranderingen rustig en stapsgewijs moeten komen. Deze methode behoedt de maatschappij voor het stilvallen door de ouderwetse gewoontes en gebruiken. Veranderingen moeten echter met kleine stapjes gebeuren, zodat de verschillende delen van de maatschappij niet met mekaar in conflict komen.
Als de verandering stapsgewijs gebeurt, zal de basis van de maatschappij niet revolutionair worden. De veranderingen gebeuren gespreid over een lange periode. Een programma moet in fasen verlopen om dit te bereiken.
Het reformisme en zijn stapsgewijze veranderingen worden echter voortdurend bedreigd door negatieve, sterke reactionaire bewegingen, aangevoerd door interne en externe vijanden, die steeds opnieuw de kop op steken tijdens de lange tijdspanne die nodig is voor deze methode. Het doel van de stapsgewijze veranderingen, verandert zelf stapsgewijs. De reactionaire krachten houden tenslotte het programma tegen, of vernietigen het.
Als we bijvoorbeeld de moraal van onze jongeren willen veranderen, of als we het denken van de bevolking willen verlichten, dan zouden we vernietigd worden voor we dat doel beriekt hebben. Of misschien zouden corruptie en provocatie de maatschappij verwarren en ons verlammen. Een leider die probeert om stapsgewijze veranderingen door te voeren, gespreid over een lange periode, gelooft dat hij/zij een rationeel en logisch programma opstelt, maar dat programma houdt meestal geen rekening met de neutraliserende krachten die tegen verandering zijn. Deze krachten geven het programma niet de nodige tijd om de veranderingen stapje per stapje door te voeren. Factoren die eerst onbenullig leken, zoeken een gelegenheid om zich openlijk te manifesteren. Op den duur verwart alles en verandert de hele beweging van richting.
De methode van de Profeet,
vertrekkend vanuit de tradities.
Het voorbeeld van de Profeet, zo belangrijk in de Islam, bestaat uit de woorden die hij sprak, de wetten die hij bracht, zijn gedrag en zijn houding, de dingen waarover hij zweeg of waar hij het niet mee oneens was en de handelingen die hij verrichte zonder ze aan anderen te verplichten. Het voorbeeld van de Profeet bestaat dus uit zijn handelingen en zijn uitspraken. Deze worden richtlijnen in de Islam die in twee categorieën kunnen ingedeeld worden. Enerzijds de handelingen in regels die al bestonden voor de komst van de Islam en die door de Profeet bevestigd werden (de bevestigde regels) en anderzijds al hetgeen nog niet bestond en dat door de Islam werd ingevoerd (ingevoerde regels). Naast deze bevestigde en ingevoerde regels bestaat er nog een derde categorie. Ik ben van mening dat dit de meest indringende categorie is. Het is de methode die door de Profeet werd gebruikt.
De profeet bewaarde de vorm, de verpakking, van een gewoonte die diep geworteld was in de maatschappij, waar mensen generatie na generatie aan gewend waren en die daardoor heel natuurlijk was geworden, maar hij veranderde de inhoud, de geest, de richting en de practische uitvoering van die gewoonte op een vastberaden revolutionaire manier.
Hij gebruikte deze methode in de sociale strijd als leider in de maatschappij. Zonder de negatieve reslutaten, zonder de zwakke punten van de andere methodes hierboven, omvat deze methode wel alle sterke punten van de andere drie. Doorheen die gewoontes van de maatschappij, die al snel breekpunten werden, kon hij snel zijn sociale doelen bereiken.De methode is de volgende: hij bewaart de verpakking van de gebruiken en verandert de inhoud op een revolutionaire manier.
Hij gebruikt deze methode om sociale verzoening teweeg te brengen. Het is een methode, een proces die model kan staan als oplossing voor alle problemen. Ze kan op verschillende fenomenen toegepast worden, ook als deze niets met mekaar te maken hebben. Deze methode is heel belangrijk, maar kan hier helaas niet tot in de details worden uitgelegd. We kunnen ze alleen proberen uit te leggen aan de hand van voorbeelden.
Voor de komst van de Islam bestond de gewoonte van het volledige rituele bad. Dat was zowel een goede gewoonte als een vorm van bijgeloof. In die tijd geloofde men in Arabië dat een persoon die seksuele betrekkingen had gehad, door een djinn bezeten was en onrein werd. Pas wanneer ze water vonden en een volledig ritueel bad namen, konden ze zichzelf van de djinn bevrijden.
Een ander voorbeeld is de Hadj, de bedevaart naar Mekka. Voor de komst van de Islam bestond deze jaarlijkse gewoonte al, maar het was een ritueel dat vervuld was van bijgeloof en afgoderij. Het was een gepriviligeerd polytheistisch ritueel dat enorme economische voordelen bood voor de stam van de Quraishieten. De Hadj had in de loop van de eeuwen sinds de tijd van Abraham gelijdelijk aan deze vorm aangenomen.
De Islam heeft deze pre-Islamitische gewoonte bewaard binnen de context van de Abrahamitische traditie. Terwijl de pre-Islamitische pelgrims de Kaäba gebruikten als centrum van hun afgoderij, geloofden de Moslims dat dit huis door Abraham, de vriend van Allah, was gebouwd.
De pelgrimstocht had voor de Quraishieten een dubbel doel. Eerst en vooral was het een manier om hun economische belangen te dienen doordat duizenden pelgrims naar Mekka kwamen en met hen handel dreven. Daarnaast was het ook een manier om bij de Arabische stammen een kunstmatige afhankelijkheid van de Mekkaanse adel te creëren. De Profeet werd door Allah geïnspireerd om de vorm van de Hadj te behouden, maar om de bedevaart te veranderen in het grootste, mooiste en diepste ritueel ter wereld, gebaseerd op de éénheid van Allah en de éénheid van de mensheid.
De Profeet nam het bestaande ritueel van de heidense pelgrimstocht waarin de verschillende stammen hun verschillende goden aanbidden en veranderde het op een revolutionaire manier in een ritueel dat precies het omgekeerde doet: de éénheid van Allah uitdrukken.
Dit was een revolutionaire sprong, een revolutionair inzicht. Het had als gevolg dat de Arabieren weinig moeite hadden om zich aan te passen aan de Abrahamitische traditie. Ze hadden geen gevoel van verlies of angst dat hun bestaande overtuigingen en gewoontes helemaal zouden verdwijnen. Ze voelden daarentegen de waarheid opnieuw geboren worden. Het voelde aan alsof hun eeuwenoude tradities gezuiverd worden. Op die manier konden ze gemakkelijker de stap zetten van afgoderij naar tawhid. Het het gebeurde allemaal heel snel en veel onverwachter dan om het even welke culturele of intellectuele revolutie. De samenleving merkte de breuk met het verleden nauwelijks op. De mensen beseften niet dat het fundament van hun afgoderij verbrijzeld was.
Deze sprong, deze sociale methode die we ontdekken in het voorbeeld van de Profeet, is een revolutie binnen een bestaande traditie die de uiterlijke vorm bewaart, maar de inhoud verandert.
Conservatieven proberen kost wat kost om iedere bestaande vorm te behouden. Ze gaan tot het uiterste om de bestaande gewoontes en tradities te laten voortbestaan. Zelfs wanneer ze daarvoor zichzelf of anderen moeten opofferen. Revolutionnairen proberen daarentegen om alle bestaande vormen in één keer te veranderen. Zij willen alles vernietigen en in één sprong de wereld van de ene fase doen overgaan naar een andere, of de mensen daar nu klaar voor zijn of niet. Zij zijn ervan overtuigd dat een revolutie de enige oplossing is, ook als dat betekent dat ze geweld, dictatuur en publieke excecuties, niet alleen van mensen die zich tegen de macht van het volk verzetten, maar ook van mensen uit het volk zelf. Revolutionairen proberen de wereld stapsgewijs te hervormen, maar alles wat zij bereikt hebben kan ineens door corrupte machtshebbers vernietigd worden.
De methode van de profeet inspireert ons. Als we dit begrijpen en als we deze methode in onze praktijk gebruiken, dan hebben we daarmee de beste en verstandigste weg gevonden.
Intellectuelen met een heldere blik die geconfronteerd worden met in onbruik geraakte gewoontes, oude tradities, een dode cultuur en een ongeloof in verband met de metamorphose van hun religie en de sociale orde, nemen beter het mandaat van de Profeet op zich dan dat ze zich overgeven aan de vooroordelen en het geloof uit het verleden, die een mens in slaap wiegen. Het is door deze methode dat men revolutionaire doelen kan bereiken zonder dat men alle gewoontes en gebruiken van een revolutie moet opdringen en zonder dat men tegen de grond van vertrouwen en van oude sociale waarden moet ingaan. Op die manier vervreemt men zichzelf niet van de mensen en wordt men niet door de mensen veroordeeld. De Profeet ontving zijn kennis namelijk direct uit de bron van het Goddelijke Oneindige. Hij had gevraagd dat openbaring hem zou helpen en hij maakte daar dankbaar gebruik van.
(ui Fatima is Fatima)